Ułatwienia dostępu

Zapraszamy do wspólnego udziału w odkrywaniu

„Monumentu Pamięci” Lasu Rzuchowskiego

w 60. rocznicę odsłonięcia Pomnika Ofiar Faszyzmu. Poszukujemy wszelkich materiałów związanych z Pomnikiem!

Zapraszamy do wspólnego udziału w odkrywaniu

„Monumentu Pamięci” Lasu Rzuchowskiego

w 60. rocznicę odsłonięcia Pomnika Ofiar Faszyzmu. Poszukujemy wszelkich materiałów związanych z Pomnikiem!

Ostatni transport

Po prawie rocznej przerwie, w marcu 1944 r. Niemcy powrócili na teren dawnego majątku w Chełmnie nad Nerem, przystępując do odtwarzania infrastruktury obozowej. Powodem wznowienia masowych transportów do obozu zagłady Kulmhof była rewizja polityki prowadzonej przez władze okupacyjne względem getta łódzkiego (Litzmannstadt Getto). Stopniowo wygaszano zakłady pracy, warsztaty, fabryki, a ludność przygotowywano do tzw. ewakuacji lub pracy poza gettem. W tym czasie na terenie tzw. Kraju Warty (Warthegau) z gett zorganizowanych przez Niemców funkcjonowało jedynie w Łodzi. 

okucia

Okucia walizek, Archiwum Muzeum

 

To w kierunku Chełmna ze Stacji Radegast odchodziły kolejne transporty skazanych na unicestwienie Żydów. Z chwilą rozpoczęcia wysiedleń 23 czerwca 1944 r. w getcie przebywało około 76 tys. osób. Procedura uśmiercania, odmiennie niż w pierwszym okresie działalności obozu, odbywała się nie w Chełmnie, ale w lesie rzuchowskim. Tam też ustawiono dwa drewniane baraki z tabliczkami: „do lekarza” i „zakładu kąpielowego” (sugerujące istnienie obozu przejściowego) oraz zbudowano dwa piece krematoryjne.

Pociągi zatrzymywały się na stacji w Kole, gdzie nakazywano Żydom przesiąść się do kolejki wąskotorowej, dojeżdżającej do Chełmna. Po nocy spędzonej w budynku kościoła, Żydów przewożono do tzw. obozu leśnego (Waldlager), gdzie na miejscu uśmiercano ich w samochodach-komorach gazowych.

Wyjechałem 10-tym transportem z getta, jak mówili, na roboty. W getcie zostawiłem żonę i dwoje dzieci. Wydzielili mnie z tego transportu, posłali do pracy jako szewca, a cały transport poszedł do pieca. Na wszystko to sam patrzę, no ale co ja mogę zrobić, słaby bezbronny człowiek. Jestem taki sam jak ci wszyscy, których posyłają na śmierć.

Berek Himelfarb, fragment Testamentu ostatnich więźniów obozu, 28 lipca 1944.

 

Deportacje do Kulmhof poprzedziły ostateczną likwidację getta. Do 14 lipca 1944 r. w dziesięciu transportach wywieziono łącznie 7196 osób, pozostałych między 9 a 29 sierpnia przetransportowano do Auschwitz-Birkenau.

 


Drugie wydanie „Heinz May..."

Ukazało się drugie, poprawione wydanie publikacji "Heinz May. Wielkie kłamstwo. Narodowy socjalizm w postaci nieznanej narodowi niemieckiemu".

Druk publikacji sfinansowały Lasy Państwowe - Nadleśnictwo Koło z siedzibą w Gaju (https://kolo.poznan.lasy.gov.pl/), wydawcą jest Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie.

Spisany w lutym 1945 r. pamiętnik niemieckiego leśnika Heinza Maya, kierującego pracą Nadleśnictwa Koło w okresie od stycznia 1940 do stycznia 1945 r. to cenne źródło informacji o obozie zagłady Kulmhof z uwagi na trzeci rozdział: „Wielki mord na Żydach” który jest relacją naocznego świadka zbrodni popełnianych przez SS-Sonderkommando Kulmhof – człowieka w pełni świadomego ogromu tej zbrodni. Jest ona bardzo istotna, gdyż stanowi najobszerniejszą z relacji złożonych przez Niemca niebędącego członkiem załogi obozu. Pamiętnik przynosi też wiadomości o nadleśnictwie, które podczas okupacji znalazło się na terenie okręgu Rzeszy Kraj Warty. Jest to także dokument ukazujący ewolucję poglądów narodowego socjalisty od fascynacji ideologią aż do jej całkowitego odrzucenia. W aneksie zamieszczono treść znajdujących się w zasobie Archiwum Instytutu Zachodniego niepublikowanych wcześniej powojennych relacji Polaków o Mayu. Teksty opracował i opatrzył wstępem Bartłomiej Grzanka, kierownik Muzeum.

 


Komunikat

Szanowni Państwo!

Pragniemy poinformować, że na podstawie pozytywnej opinii stacji sanitarno-epidemiologicznej nasze Muzeum zostanie otwarte dla zwiedzających od 26 maja br.

Podjęliśmy wszelkie działania by przestrzeń muzealna była miejscem bezpiecznym zarówno dla zwiedzających, jak i pracowników naszej instytucji, dlatego prosimy stosować się do ogólnie przyjętych zasad bezpieczeństwa, a także regulaminu zwiedzania Muzeum, który mogą Państwo znaleźć poniżej.

Serdecznie zapraszamy!

 

Zasady zwiedzania obowiązujące w okresie zagrożenia COVID 19

Zwiedzający są zobowiązani do przestrzegania „Regulaminu zwiedzania Muzeum oraz poniższych zasad wprowadzonych w związku z pandemią”.  

  1. Muzeum otwarte jest dla zwiedzających od wtorku do niedzieli w godzinach  9–15. W poniedziałki Muzeum jest zamknięte.
  2. Muzeum dostępne jest tylko dla osób  posiadających własne maseczki zasłaniające usta i nos zgodnie z § 18 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia br. z późniejszymi zmianami. Zdejmowanie lub zsuwanie masek skutkuje koniecznością opuszczenia Muzeum.
  3. Zwiedzający obowiązani są do dezynfekcji rąk lub rękawiczek płynem umieszczonym przy wejściu.
  4. W Punkcie Obsługi Zwiedzających może znajdować się tylko 1 osoba, pozostałe osoby muszą oczekiwać w odstępach 2 m.
  5. Do odwołania zawiesza się korzystanie z wieszaków na odzież.
  6. W Muzeum może przebywać maksymalnie 15 zwiedzających. Na platformie przy ruinach pałacu 5 zwiedzających.
  7. Utrzymuje się dotychczasowy porządek zwiedzania ekspozycji.
  8. Ruchem zwiedzających kierują osoby z Punktu Obsługi Zwiedzających.
  9. Sprzęt multimedialny na ekspozycjach zostaje wyłączony i niedostępny dla zwiedzających.
  10. Z wystawy stałej czasowo zostają usunięte segregatory z materiałami wystawienniczymi.
  11. Zwiedzający obowiązani są do zachowania pomiędzy sobą odstępu minimum 2 m (nakaz nie obowiązuje rodzin).
  12. Czasowo zawiesza się zwiedzanie grupowe, zajęcia edukacyjne dla różnych grup wiekowych i oprowadzanie z przewodnikiem.   
  13. Prosimy o powstrzymywanie się od dotykania drzwi, barierek przy ruinach pałacu, klamek i gablot muzealnych.

 

Wszelkie informacje dotyczące funkcjonowania Muzeum znajdują się na stronie internetowej Muzeum (www.zabikowo.eu).

 


Łączy nas pamięć

W tym roku przypadła 77. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim. Getto było największą zorganizowaną przez Niemców „dzielnicą zamkniętą” na terenie Generalnego Gubernatorstwa w okupowanej Polsce.


19 kwietnia 1943 roku miała nastąpić jego ostateczna likwidacja. W obliczu nadchodzącej Zagłady garstka żydowskich bojowników i bojowniczek przystąpiła do nierównej walki z wkraczającymi na teren getta niemieckimi oddziałami.

Po wielu latach symbolem ich walki o przetrwanie stały się żółte żonkile, które przed Pomnik Bohaterów Getta w Warszawie przynosił Marek Edelman – jeden z bezpośrednich świadków i uczestników zbrojnego starcia. Powtarzanie tego gestu przez inne osoby zapoczątkowało ważną społecznie akcję „Żonkile”. Od wielu lat akcji towarzyszy hasło „Łączy nas pamięć”, będące wyrazem wspólnoty pamięci i szacunku o powstańcach. Jej inicjatorem jest Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie.

laczy nas pamiec 2Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem nawiązując do kwietniowych wydarzeń oraz Dania Pamięci o Zagładzie i Bohaterstwie (hebr. Jom HaZikaron laSzoa we-laGewura) obchodzonym w Izraelu, organizuje od 2013 roku Marsz Pamięci w Lesie Rzuchowskim. To właśnie marsze wśród różnorodnych form upamiętniania ofiar Zagłady cieszą się największym zainteresowaniem.

Idea Marszu wydobyta została z ostatnich słów ofiar obozu Kulmhof. Zawiera je Odezwa do naszego przyszłego narodu, czyli listu potajemnie napisanego przez Izaaka Zygelmana w imieniu ostatnich pozostających przy życiu więźniów. Jego treść wyryto później na ścianie monumentu, spod którego wyrusza corocznie Marsz –„[…] jeszcze raz prosimy o rozgłoszenie tego morderstwa na całym świecie”.

Głównym celem Marszu jest zwrócenie uwagi opinii publicznej na rozgrywającą się w czasie okupacji eksterminację Żydów z tzw. Kraju Warty (niem. Warthegau). Co roku dedykowany jest innym osobom, grupom bądź wydarzeniom. Na szczególnie wyróżnienie zasługuje V Marsz Pamięci zatytułowany „Dzieci dzieciom”, upamiętniający najmłodsze ofiary Holokaustu. Uczniowie okolicznych szkół złożyli pod Ścianą Pamięci, miejscu docelowym Marszu, własnoręcznie przygotowane maskotki-lalki, które symbolizują tęsknotę za domem, rodziną oraz cierpienia dziecięcych ofiar Zagłady. By nawiązać i upamiętnić wówczas 74. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim, uczestnicy Marszu dołączyli po raz pierwszy do akcji „Żonkile”. 

Tegoroczny Marsz, będący już ósmą edycją, w wyniku panującego na świecie zagrożenia epidemiologicznego, nie mógł się odbyć w kwietniowym terminie. Dlatego dziś zapalamy symboliczny znicz przy Ścianie Pamięci dedykowanej żydowskim ofiarom obozu Kulmhof.

 

 

 

 

 


Józef Stasiński, Jerzy Buszkiewicz, Pomnik Ofiar Faszyzmu, 1961-1964, 36x35x6,7 m, las rzuchowski, I kwatera.

Wzniesiony w 1964 r. Pomnik Ofiar Faszyzmu, jak brzmi jego oficjalna nazwa, jest wyrazem pamięci o pomordowanych w niemieckim nazistowskim obozie zagłady Kulmhof. Jego lokalizacja, blisko historycznej części tzw. obozu leśnego, oraz użyte środki wyrazu artystycznego, powodują że uznawany jest za jeden z najważniejszych przykładów dzieł sztuki memorialnej.

Otwarcie wystawy stałej

18 grudnia br. w Muzeum w Chełmnie otwarto stałą wystawę historyczną „To są ostatnie dni naszego życia, dajemy więc znać o sobie”. Kulmhof – początek Zagłady.

Szkoła Pamięta

Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Chełmnie włączyła się w akcję Ministerstwa Edukacji Narodowej ,,Szkoła Pamięta”.

Wizyta koszykarzy

6 września Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem odwiedziła drużyna koszykarska Maccabi Tel Aviv z Izraela.

Msza święta w intencji ofiar

10 września 2019 r. ordynariusz diecezji włocławskiej bp Wiesław Mering odprawił uroczystą mszę świętą koncelebrowaną w intencji ofiar obozu zagłady Kulmhof oraz polskich zakładników zamordowanych 15 listopada 1939 r.

Poruszająca lekcja historii

Otwarciu wystawy „Moi żydowscy rodzie, moi polscy rodzice” towarzyszyło spotkanie z jej autorami, Anną Kołacińską-Gałązką i Jackiem Gałązką oraz  Inką Joanną Sobolewską-Pyz.

VII Marsz Pamięci

 24 kwietnia 2019 r., w Lesie Rzuchowskim, na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, odbył się VII Marsz Pamięci.

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu

Z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na terenie Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, z inicjatywy Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi, odbyło się wyjazdowe seminarium dla nauczycieli pt. „Jak uczyć o Holokauście?”.

Msza święta w intencji ofiar

5 września 2018 r. w lesie rzuchowskim odbyła się uroczystość upamiętniająca ofiary pierwszego niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem oraz wszystkie ofiary II wojny światowej.

Workcamp 2018

Workcamp jest dwutygodniowym pobytem wolontariackim międzynarodowej grupy młodzieży, realizowanym w porozumieniu ze Stowarzyszeniem „Jeden Świat" z Poznania.

Wizyta samorządowców z Reinbek

18 czerwca 2018 r. z wizytą w muzeum przebywała delegacja samorządowców z Reinbek (Szlezwik-Holsztyn) z burmistrzem, Björnem Warmerem na czele oraz przedstawiciele władz miasta Koła z przewodniczącym Rady Miasta Arturem Szafrańskim.

Objazd edukacyjny

18 maja uczniowie z Zespołu Szkół Ekonomiczno-Administracyjnych im. St. i Wł. Grabskich w Kole pod opieką p. Mieczysława Wojtasika wzięli udział w zorganizowanym przez Muzeum objeździe edukacyjnym „Po śladach pamięci. Życie i zagłada żydowskich mieszkańców Ziemi Kutnowskiej”.

VI Marsz Pamięci

25 kwietnia 2018 r., w lesie rzuchowskim, na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem, odbył się VI Marsz Pamięci, poświęcony ofiarom Kulmhof. 

W cieniu Auschwitz...

Pod takim hasłem w dniach 20–21 listopada 2017 r. odbyło się w Berlinie seminarium zorganizowane przez Bundeszentrale für Politische Bildung (Federalna Centrala Kształcenia Politycznego).

Msza Święta w intencji ofiar

5 września 2017 r. w lesie rzuchowskim odbyła się uroczystość upamiętniająca zamordowanych w niemieckim obozie zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem i wszystkie ofiary II wojny światowej.

Wizyta Sary Bloomfield

W dniu 7 lipca Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem odwiedziła Dyrektor United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie – Sara J. Bloomfield oraz przedstawiciel Muzeum – Jacek Nowakowski.

Wizyta młodzieży czeskiej

28 czerwca z wizytą w miejscu pamięci przebywała grupa młodzieży czeskiej z okolic wsi Lidice i Leżaki, skąd do obozu zagłady Kulmhof, latem 1942 r., przewieziona została na śmierć grupa 82 dzieci.

Narodowy Dzień Pamięci

Dnia 14 czerwca, decyzją Sejmu RP z 8 czerwca 2006 roku, obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.

Upamiętnienie dzieci czeskich

12 czerwca 2017 roku na terenie Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem odbył się Dzień Pamięci o zamordowanych dzieciach czeskich. W upamiętnieniu wzięli udział uczniowie z Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków w Lubstowie.

Objazd naukowy

W dniu 24 maja b.r. uczniowie Gimnazjum w Dąbiu wzięli udział w zorganizowanym przez Muzeum objeździe naukowym szlakiem miejsc związanych z martyrologią ofiar niemieckiego obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.

Wystawa plenerowa

 Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady w Chełmnie nad Nerem prezentuje wystawę plenerową pt. „Sonderlaboratorium SS. Zamojszczyzna «pierwszy obszar osiedleńczy w Generalnym Gubernatorstwie»” przygotowaną przez Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej IPN w Lublinie.

Workcamp 2016

W dniach 8–20 sierpnia Muzeum gościło ośmioro wolontariuszy w ramach międzynarodowego Workcampu, zorganizowanego przez Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie oraz Stowarzyszenie „Jeden Świat” SCI Poland.  

Aktualności

Kontakt

Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem

Oddział Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie

Instytucja Kultury Samorządu Województwa Wielkopolskiego

Chełmno 59A, 62-660 Dąbie
tel. 63 271 94 47; 695 003 137
e-mail: muzeum@chelmno-muzeum.eu

Zwiedzanie

Chełmno

wtorek – niedziela 9.00–15.00 
poniedziałek – nieczynne

 

Ostatnie wejście do Muzeum na pół godziny przed zamknięciem.

Las Rzuchowski

Teren otwarty dla zwiedzających 

© copyright Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie